երկրի ներքին կառուցվածքը․ քարոլորտ

Image_690
загруженное (1)

Երկրագունդն, ըստ ներքին կառուցվածքի, բաժանվում է երեք հիմնական մասերի։ Կենտրոնում միջուկն է, նրանից վերև՝  միջնապատյանը, ապա՝  երկրակեղևը:
Միջուկը կազմված է երկու շերտից՝  ներքին և արտաքին: Ներքին շերտի ջերմաստիճանը  հասնում է 6300°C-ի, արտաքինը՝ 6100 °C-ի:  Միջուկի ջերմաստիճանը հասնում է 5000 աստիճանի: Միջուկից դեպի երկրակեղև ջերմաստիճանը նվազում է: Ներքին միջուկը պինդ վիճակում է, արտաքինը՝  կիսահեղուկ: Միջուկը կազմված է հիմնականում երկաթից և նիկելից:
Քարոլորտ են անվանում Երկրի պինդ միասնական թաղանթը, որը կազմված է երկրակեղևից և միջնապատյանի վերին մասից:
Միջնապատյանը զբաղեցնում է Երկրի ծավալի մոտավորապես 4/5 մասը: Չնայած միջնապատյանի ջերմաստիճանը բավականին բարձր է՝ մինչև 2900 °C, սակայն բարձր ճնշման պատճառով այն հիմնականում պինդ վիճակում է: Նրա վերին մասում փափկավուն շերտն է, որտեղ նյութերը կիսահալված, հրահեղուկ վիճակում են:
Երկրակեղևի հաստությունը ցամաքում կազմում է 30-80 կմ, իսկ օվկիանոսների հատակին՝ 5-10 կմ: Այն կազմում է Երկրի ծավալի 1/100 մասը:
Երկրակեղևը կազմված է կարծր և փխրուն ապարներից: Կարծր ապարներ են, օրինակ՝   քարերը, քարածուխը, քարաղը, փխրուն ապարներից են կավը, ավազը, տորֆը:
Ժողովրդական տնտեսության մեջ օգտագործվող ապարները կամ հանքանյութերն անվանում են նաև օգտակար հանածոներ են:
Օգտակար հանածոներից են, օրինակ՝  նավթը, քարածուխը, տորֆը, բնական գազը: Դրանք վառելանյութեր են:
Կարևոր օգտակար հանածոներ են նաև մետաղները։
Ապարներում կան նաև այնպիսի հանքանյութեր, որոնք իրենց բացառիկ գեղեցկության և եզակիության շնորհիվ համարվում են թանկարժեք քարեր: Այդպիսիք են, օրինակ՝  ալմաստը, սուտակը, զմրուխտը:
Բնության ամենակարևոր պաշարներից է նաև հողը: Հողի կազմության մեջ գերակշռում են քայքայված լեռնային ապարների մասնիկները և հումուսը (բնահող): Վերջինս առաջանում է հարյուրամյակների ընթացքում կենդանական ու բուսական մնացորդների քայքայումից: Հողային շերտով ծածկված է Երկրի ցամաքային մակերևույթի գրեթե 9/10 մասը:
Երկրակեղևը և միջնապատյանի վերին մասը միասին կազմում են քարոլորտը: Այն Երկրի բաղադրիչներից է:
Օվկիանոսներն ու ծովերը, լճերը, գետերը, աղբյուրները, արհեստական ջրամբարներն ու ստորերկրյա ջրերը կազմում են Երկրի ջրային բաղադրիչը՝  ջրոլորտը:
Երկրի օդային բաղադրիչն անվանում են մթնոլորտ:
Կենդանի օրգանիզմներն իրենց միջավայրով հանդերձ կազմում են կենսոլորտը: Ինչպես տեսաք, Երկրի կառուցվածքի բաղադրիչներ են քարոլորտը, ջրոլորտը, մթնոլորտը, կենսոլորտը:
Հնուց ի վեր մարդիկ ձգտել են իմանալու, թե ինչ կա մեր մոլորակի ընդերքում: Այդ նպատակով դիմել են ուսումնասիրման տարբեր եղանակների: Օրինակ՝  Երկրի ընդերքը հետազոտել են խոր հորատանցքեր փորելու միջոցով: Երկրի ընդերքի մասին տեղեկություններ ստացել են նաև բնական երևույթների ուսումնասիրության ընթացքում: Օրինակ՝  հրաբուխների ժայթքումները և տաք աղբյուրների գոյությունը հիմք են տվել եզրակացնելու, որ Երկրի խորքում նյութերը տաք և հալված վիճակում են:

1.Ի՞նչ շերտերից են կազմված Երկիրը:

Երկրագունդն, ըստ ներքին կառուցվածքի, բաժանվում է երեք հիմնական մասերի։ Կենտրոնում միջուկն է, նրանից վերև՝  միջնապատյանը, ապա՝  երկրակեղևը
2. Ի՞նչ է քարոլորտը:

Քարոլորտ են անվանում Երկրի պինդ միասնական թաղանթը, որը կազմված է երկրակեղևից և միջնապատյանի վերին մասից:
3. Ինչպիսի՞ կարծր ապարներ կան:

Կարծր ապարներ են, օրինակ՝   քարերը, քարածուխը, քարաղը

„Как Слон ходил в гости к Ёжику”

Однажды ночью из городского зоопарка убежал Слон.
Он быстро пересёк город и скрылся в лесу. Вбежав в лес, Слон
отдышался и побежал медленнее.
Ёжик сидел на пеньке посреди
полянки. Медвежонок спал. Ослик
щипал траву.
И вдруг появился Слон.
– Здравствуйте! – протрубил он.
– Добрый вечер! – сказал Ёжик и
так задрал голову, что чуть не свалился
с пенька.
Ослик поклонился и прижал уши.
Медвежонок во сне перевернулся на другой бок.
– Здравствуйте! – снова затрубил Слон. – Я только что убежал из
зоопарка!
– Мы очень рады, – сказал Ослик и лягнул копытцем Медвежонка.
Медвежонок вскочил, увидел Слона и тут же сел на травку…
– Кто ты? – спросил он спросонок.
9
10
9
– Слон.
– А почему меня разбудили?
– Я тебя не будил. Я убежал из зоопарка.
– А что мы будем делать?
– Веселиться.
– Как? – спросил Ослик.
– Я хочу вас покатать, – сказал Слон и встал на колени.
Ёжик первым вскарабкался на Слона, а за ним – Ослик и Медвежонок.
Ёжик сидел ближе всех к голове Слона и поэтому стал главным…
Они поехали прямо через лес, напевая весёлую песенку:
Не на осле,
Не на коне –
Мы едем прямо на Слоне.
Над рекой стоял белый туман, и Слон утонул весь в тумане и ничего не
видел. А Ёжик командовал:
– А теперь – немного левее!.. А теперь – вправо!
Ослик с Медвежонком пели песню и барабанили по Слону лапами и
копытцами.
И скоро проснулся весь лес.
Вылез из своего логова и завыл Волк, заухала Сова, заквакали лягушки.
И так они веселились до самого утра.
Когда взошло солнце, Слон лёг спать возле ёжикиного дома, и здесь его
нашли служители зоопарка. Они надели на ноги Слона цепи и повели его в
город.
По С. Козлову
пенёк – փոքր կոճղ
спросонок – не совсем проснувшись, в полусонном состоянии
логово – нора

Выполнить задание: вместо точек вставьте соответствующие предлоги: в, на, к, до, из.

1. Слон убежал из зоопарка.
 2. Слон побежал к лесу.
3. Ёжик сидел на пеньке.
 4. Волк проснулся и вылез из своей норы.
 5. Звери решили покататься на Слоне.
6. Все веселились до самого утра.
7. Слона долго искали и нашли его в лесу.
8. Слона отвели в зоопарк