homework

We have spoken about what pupils do at school, at lessons and during breaks. But boys and girls don’t spend the whole day at school. This talk will be about what they do when school is over and they are free. Not everybody goes home after the last lesson. Many boys and girls – the most active members of the class and school – stay at school for so me time for social activities. They organize parties, conferences, and games meetings. The school library is open at this time for pupils who come to choose a new book or read an interesting magazine. There are different after-school clubs at school; each member of an after-school club goes there to do something which interests him. Sports sections are also very popular. Their members play games and go in for gymnastics. You can see boys and girls from all classes either in the gymnasium or on the sport-ground. As you know, school  children have to study after school, too. They have homework to do. When do you think it is better to begin doing homework? As doctors and teachers say, the best time is after dinner and an hour’s walk. If you have no rest, it’ll be difficult to prepare your lessons. Work about the house is a good rest from studying, too. The English people say, “A change of work is as good as a rest”. So it is useful to go to the shops and buy something. But if you meet a friend in the street, don’t talk too much because you’ll have too little time for your lessons.

  • What do you like to do after school?
    After school, I like to relax for a bit, maybe read a book, play video games, or play with my friends in outdoor. and do my homeworks.
  • Can you do what you like, or are there things you must do?
    There are definitely things I must do, like homework, helping around the house But if I manage my time well, I can still do what I enjoy.

  • Does your school have playing fields?
    Many schools have playing fields for football, basketball, and other sports. It’s great to have outdoor space to stay active and have fun with friends .

  • What is your favorite kind of sport?
    My favorite sport is handball i play very vell and I like this sport

  • What out-of-school activities are you fond of ?

I visit swiming pool play outdoor games ride a bicycle ride a skate in skate park.

Լրիվ քառակուսու առանձնացումը

1)Եռանդամից առանձնացրեք լրիվ քառակուսի.

ա) 4x2 + 4x + 5=(2x + 2)² + 3

բ) 16x2 + 8x — 1 =(4x+1)²-2

գ) 4x2 + 4x + 3 =(2x+1)²+2

դ) 2x2 + 4x + 5 =(x² + 2x + 5/2)² =2(x+1)²-1+2,5)=2((x+1)+²+1,5

ե) 3x2— 12x + 16 =3(x² – 4x)+16=3(x-2)²+12

զ) 9x2 + 6x + 7 =(3x+1)² +6

է) 25x2 + 20x + 3 =(5x+4)²-1

ը) 9x2 + 18x + 4 =(3x+3)²-5

թ) 5x2 + 20x + 1 =5((x² + 2)² – 19/5)

ժ) 6x2 — 24x + 1 =6((x²-2)²-23/6)

2)Բազմանդամին գումարե՛ք միանդամ, որ ստացվի լրիվ քառակուսի.

ա) a2 — 2a + 1=(a-1)²

բ) x2 + 2xy + y² =(x+y)²

գ) b2 + 4 +2b=(b+2)²

դ)16 + 8d + d²=(4+d)

ե) a2 + 4a + 4= (a+2)²

զ) x2 — 4xy + y²=(x-2y)²

է) 1 + 4c + 4c²=(1+2c)²

ը) 6x + 9 +x²=(3+x

թ) x2 + x + 1/4= (x+1/2)²

Առնչություններ եռանկյան կողմերի և անկյունների միջև

Առաջադրանքներ․

1)Աճման կարգով դասավորեք ABC եռանկյան անկյունները, եթե AB=14 սմ, BC=10 սմ, AC=7սմ։

<B <A <C

2)Աճման կարգով դասավորեք ABC եռանկյան կողմերը, եթե <A=16o, <B=84o:

BC,AB,AC

3)Ո՞րն է ABC եռանկյան ներքնաձիգը, եթե AB=15 սմ, BC=8 սմ, AC=17 սմ։

AC

4)Որո՞նք են ABC եռանկյան էջերը, եթե AB=12 սմ, BC=13 սմ, AC=5 սմ։

AB,AC  

5)ABC եռանկյունում <A=40o, <B=100o ։Ինչպիսի՞ն է ABC եռանկյունը։Պատասխանը հիմնավորեք։

<A+<B=100+40=140o    

<C=180-140=40o

<C=40o հետևաբար ABC եռանկյունը բութանկյուն է,հավասարասրուն է։

6)ABC եռանկյունում <A=70o, <B=40o, AB=6սմ։ Գտեք BC-ն։

<A+<B=110o

180-110=70o

<C=70o    

Հետևաբար ABC եռանկյունը հավասարասրուն է և BC=6 սմ

7)Գոյություն ունի՞ այնպիսի եռանկյուն, որի կողմերն են 7 դմ, 8 դմ, 15 դմ։ Պատասխանը հիմնավորեք։

 Ոչ,որովհետև 7+8=15  15=15

8)Գոյություն ունի՞ այնպիսի եռանկյուն, որի կողմերն են 5 դմ, 15 դմ, 23 դմ։ Պատասխանը հիմնավորեք։

Ոչ,որովհետև 5+15=20  20<23

9)Հավասարասրուն եռանկյան մի կողմը 8 սմ է, մյուսը՝ 3 սմ։ Գտեք եռանկյան հիմքը։

3-ը հիմքն է,որովհետև 8+8=16,իսկ 16>3 հետևաբար  3-ը հիմքն է։

10)Եռանկյան երկու անկյունները հավասար են։ Գտեք այդ եռանկյան պարագիծը, եթե մի կողմը 23 սմ է, մյուսը՝ 11 սմ։

23+23=46>11

Հետևաբար P=23+23+11=57

գործնական գերականություն

  1. Տեքստում կետերի փոխարեն գրել համապատասխան տառը:

Մարգարիտը  մեր նախնիների առաջին թանկարժեք զարթն է եղել: Առաջին մարգարիտը հայտնաբերել են նախամարդիկ` որսի և հավաքչության ժամանակ: Իհարկե, նրանք հազիվ թե կռահեին, որ այլ տարօրինակ Մարդկության պատմության ընթացքում կնվաճի մարդկանց իր արտասովոր գեղեցկությամբ։
Մարգարտի ծագման պատմությունը պատված է գաղտնիքներով և լեգենդներով: Որոշ հին ժողովուրդներ մտածում էին, թե դա լուսնի լույսն է ջրի մեջ սառած, իսկ մյուսները մտածում էին, որ ծովային հավերժահարսի արցունքն է, կամ էլ կայծակի սառած լույսը կակղամորթների ապերում: Մարգարիտը եզակի է նաև նրանով, որ միակ թանկարժեք քարն է, որը վերամշակման կարիք չունի և օգտագործվում է ոսկերչության մեջ իր սկզբնական տեսքով:

2. Տրված բառերը բաժանի՛ր երկու խմբի այնպես, որ՝

ա) Բառեր, որոնք որևէ հարցի են պատասխանում։
ես, երեքական, արագ, հավանաբար, շենք, ոչ ոք, շինարարական, բոլորը, երրորդ, տեղ-տեղ, մասին, փայտաշեն, առավոտյան, որովհետև, գուցե, տաղավար, երեք հարյուր երեսուներկու, մեջ, հոյակապ, բացի

բ) Բառեր, որոնք հարցի չեն պատասխանում (միջադրություններ, կապեր, գործողություններ)
կառուցել, իսկ, օ՜ֆ, զրուցել, հանելուկ, և, ո՛չ, խառնել, ջա՜ն, հեյ-հե՜յ

3. Ա. և Բ. Նախադասությունները համեմատի՛ր: Տարբերությունները գտի՛ր` ուշադրություն դարձնելով թվականներին:

  1. Ա. Ամեն մեկը երկու հաղթանակ շահեց: Բ. Բոլորըը երկուական հաղթանակ շահեցին:
  2. Ա. Հաղթողներից յուրաքանչյուրին մի գիրք նվիրեցին: Բ. Հաղթողներին մի-մի  գիրք նվիրեցին: 
  3. Ա. Ռոբոտներից յուրաքանչյուրը քսան հրահանգի էր ենթարկվում: Բ. Ռոբոտները  քսանական  հրահանգի էին  ենթարկվում:
  4. Ա. Ամեն մի թզուկը հինգ խնդիր առաջարկեց: Բ. Թզուկները հինգական  խնդիր առաջարկեցին:
  5. Ա. Ամեն անկյունում յո՛թ քար շարիր: Բ. Անկյուններում քարերը յոթ-յո՛թ շարիր:

4. Բառի կրկնությամբ կամ ական ածանցով նոր թվականներ ստացի՛ր տրվածներից: Փորձի՛ր բացատրել , թե ստացված բոլոր թվականներն ինչո՛ւ են կոչվում բաշխական:

Քառասուն, յոթանասուն, ութսուն, տասնութ, երկու հարյուր:

Քառասունական

Յոթանասունական

Ութսունական

Տասնութական

Երկու հարյուրական

Այս բառերի վերջավորությունը վերջանում է ականով այդել կոչվում է

5. .Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 պարզ ածական.
ա. մանր, ալեկոծ, կույր, աղվես, աներ, կլոր, անգործ, կարճլիկ, կաղ, տկլոր
բ. երջանիկ, համերաշխ, քաջ, անայլայլ, անուրջ, խաղաղ, երկար, կարճ, անարգ, անվախ
գ. ուրախ, գաթա, խրոխտ, բոլոր, նեղ, հաստ, դաշտ, նոսր, զորեղ, ճահճապատ
դ. աշխույժ, գավաթ, գմբեթ, կայտառ, դրոշ, մեղմ, լուրջ, ծանր, ուժեղ, դիտմամբ

6. Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 բարդ ածական.
ա. կավաշեն,խորապես, լիտրանոց, բրոնզաձույլ, սևաթույր, հանդարտ, մեծաշնորհ, թափուր, քաջարի, ճերմակ
բ. ուղղակի, ճերմակահեր, հեռահար, հավասար, ոսկեդեղին, նշաձև, կիսաբաց, դժբախտ, երիտասարդական
գ. մոխրագույն, շեղակի, արագընթաց,ծիծաղաշարժ, առհավետ,սրաքիթ,գանգրահեր, հավերժ, պատրաստ:

7. Կազմել տրված ածականների բաղդատական և գերադրական աստիճանները:

  • Հին – ավելի հին, ամենահին, ամենից հին
  • Ազնիվ – ավելի ազնիվ, ամենաազնիվ, ամենից ազնիվ
  • Չքնաղ – ավելի չքնաղ, ամենաչքնաղ, ամենից չքնաղ
  • Կարճ – ավելի կարճ, ամենակարճ, ամենից կարճ
  • Քաջ – ավելի քաջ, ամենաքաջ, ամենից քաջ
  • Խիստ – ավելի խիստ, ամենախիստ, ամենից խիստ
  • Ուժեղ – ավելի ուժեղ, ամենաուժեղ, ամենից ուժեղ
  • Խելոք – ավելի խելոք, ամենախելոք, ամենից խելոք
  • Թույլ – ավելի թույլ, ամենաթույլ, ամենից թույլ

Ճախարակ

Քննարկվող հարցեր՝

1. Ի՞նչ է ճախարակը:

Ճախարակը պարզ մեխանիկական սարք է, որը բաղկացած է ակից և դրա վրա անցած պարանից կամ ճոպանից։

2. Ճախարակի ի՞նչ տեսակներ գիտեք:

Անշարժ ճախարակ – Ակը ֆիքսված է, և միայն պարանն է շարժվում։ Այն ուժի մեծությունը չի փոխում, բայց փոխում է ուղղությունը։

Շարժական ճախարակ – Ակը շարժվում է, ինչը նվազեցնում է պահանջվող ուժը՝ բեռը բարձրացնելու համար։

Համակցված ճախարակ – Միավորում է անշարժ և շարժական ճախարակները, ինչը թույլ է տալիս է՛լ ավելի քիչ ուժ գործադրել մեծ բեռներ բարձրացնելիս։

3. Ո՞ր ճախարակն է կոչվում անշարժ:

Անշարժ ճախարակը այն ճախարակն է, որի ակը ամրացված է և չի շարժվում։ Այս դեպքում միայն պարանն է շարժվում՝ փոխելով ուժի ուղղությունը։

4. Ո՞ր ճախարակն է կոչվում շարժական։

Շարժական ճախարակ – Ակը շարժվում է, ինչը նվազեցնում է պահանջվող ուժը՝ բեռը բարձրացնելու համար։

5. Ի՞նչ նպատակով է օգտագործվում անշարժ ճախարակը:

Օրինակ, եթե հարկավոր է բեռը բարձրացնել վերև, ավելի հեշտ է ուժ կիրառել ներքև քաշելով։

6. Ի՞նչ նպատակով է օգտագործվում շարժական ճախարակը: Այն օգտագործելիս որքան ենք շահում ուժի մեջ:

Շարժական ճախարակի ակը կապված է բեռին և շարժվում է նրա հետ։

7. Ի՞նչ է բազմաճախարակը: Այն օգտագործելիս որքան ենք շահում ուժի մեջ:

Պարանն անցնում է ճախարակի վրայով, և երբ մեկը քաշում է այն, ճախարակը բարձրանում է՝ վերցնելով բեռը։

8. Ցույց տվեք ուժի կիրառման կետը, լծակի հենման կետը և ուժերի բազուկները:

Այն տեղն է, որտեղ արտաքին ուժը գործադրվում է համակարգի վրա։

Անշարժ ճախարակի դեպքում – ուժը կիրառվում է պարանի ծայրին, երբ այն քաշում ենք։

Շարժական ճախարակի դեպքում – ուժը կիրառվում է պարանի մի կետում, որը կապված չէ բեռի հետ։

մի թե դժվար է

մենք ընկերներիս հետ հավաքվել էինք գնալու անմարդաբնակ կղզի։ Բոլորս նկատի ունեմ Դանիելը, Վահնաը, Արսենը, Ռոբերտը Էրիկը, և Վահագը։Կանչում էինք տաքսի, բայց որչմի վարորդ չեր համաձայնվում մեզ տանել մեկ նրա համար, որ ուժեղ կարկուտ էր և երկու, որ անձրև և ցուրտ էր։
մենք այդքան մտածում էինք մի թե դժվար է վարել դեպի մի թոքրիկ կղզի։ Բոլորս տխրեցինք, բայց տարբերակ չկար։ Մենք քանի, որ հավաքվել էինք իմ տանը ես առաջարկեցի թեյ նրանք համաձայնվեցին։ Ես գնացի թեյերը դնելու, դնելուց կանչեցի մի քանիսին, իսկ ավելի կոնկրետ Արսենին և Դանիելին, որ իրենք ինձ օգնեն դնել թեյերը։ այնտեղ մնացած տղաները չգիտեին ինչ անել և կանչեցին ինձ միացնելու փլեյսթեյշնը։ Իմ միացնելուց երեք րոպե հետո սկսեց կռիվ միթե դժվարե տաս ինձ ես ղաղամ իմ հերթն է։ Ես ջղայնացա և անջատեցի փլեյսթեյշնը և մենք թեյերը խմելուց հետո անմիջապես գնացինք մոտոկա Լքված փոքրիկ հիվանդանոցը ուսումնասիրելու։ գնացինք մենք այնտեղ հետաքրքիր բաներից գթանք մի փոքրիկ սենյակ որտեղ գտնվում էր մի անհասկանալի բան, որը հաստատ նման չեր լքված տեղի։ Մենք սկսեցինք ուսումնասիրել նայում էինք բոլոր անկույնները։ Բայց Էրիկը կանչում է բոլորիս, որ մենք հասկանանք ինչ է Էրիկը գտել։ Մենք նայեցինք փոքրկ քրվածքի վրա և տեսանք, որ պտք է ձեռքրը դնել այդ բանի վրա դնելուց հետո մենք սկսեցինք իջնել ինչ, որ մեծ սպիտակ բանի մեջ։ Հսնելով ներքև մենք հայտնվեցինք մի պիքսելոներով սենյակ։ Վաղեցած գնացինք առաջ իմանալու ինչ է կատարվում ներսում և տեսանք մի մեծ էկրան նստեցինք վերևից սկսեց թափվել մարշմելոներ, հետո ես արթացա իմ սենյակում։ Մտածեցի մի թե դշվար էր շուտ արթնանալ։ Ես հասկացա, որ այս ամենը այսքան հեշտ չի վերչանա։ Զանգեցի իմ ընկերներին, բայց ոչմի դրական պատասխան չստացա։

Կլոր որդերի տիպ

Կլոր որդերը, չնայած նրան, որ համարյա ամբողջությամբ մակաբույծ են, ունեն ավելի բարդ կառուցվածք, քան տափակ որդերը:
Մարդու ասկարիդի օրինակով դիտարկենք հիմնական կառուցվածքային և ֆունկցիոնալ տարբերությունները տափակ որդերից:
1. Կլոր որդերի մարմինը ունի երկարավուն խողովակի տեսք և հատվածավորված չէ:
2. Կլոր որդերի մոտ ձևավորվում է մարմնի առաջնային խոռոչը, որը գտնվում է մաշկամկանային ծածկույթի տակ և շրջապատում է ներքին օրգանները:
3. Մարմնի առաջնային խոռոչը լցված է ոչ թե պարենքիմայով, այլ հեղուկով:
4. Հեղուկը միջօրգանային տարածությունում կատարում է նյութերի փոխադրման դեր:
5. Նյարդային համակարգը կազմված է շուրջկլանային նյարդային օղակից և դրանից դուրս եկող նյարդային բներից, որոնք միանում են միմյանց գոտևորող բազմաթիվնյարդաթելերով:
6. Մարսողական համակարգը բաց տիպի է: Սկսվում է բերանային խոռոչով և ավարտվում հետանցքով, որից դուրս են գալիս սննդի չմարսված մնացորդները: Մարսողական բաց տիպի խողովակը ունի հետևյալ իրար հաջորդող բաժինները՝ բերան, կլան, աղի, հետանցք:
Աղիքից մարսված սննդանյութերը անցնում են մարմնի խոռոչ և այն լցնող հեղուկի միջոցով հասնում են այլ օրգաններին:

7. Կլոր որդերը մեծամասամբ բաժանասեռ են, և նրանց մոտ ուժեղ արտահայտված է սեռական դիմորֆիզմը կամ երկձևությունը՝ էգի և արուի միջև տարբերությունները:

8. Կլոր որդերը հիմնականում բազմանում են ձվադրությամբ, սակայն հայտնի են նաև կենդանածին տեսակներ:
9. Արտաթորության համակարգը համարժեք է տափակ որդերին, նույնպես բացակայում են արյունատար և շնչառական համակարգերը:
ot-glistov.jpg
0.png
Ասկարիդը ապրում է մարդու աղիներում և սնվում է կիսամարսված սննդանյութով: Ասկարիդները հասնում են մինչև 40 սմ երկարության: Նրանք չունեն հարմարանքներ աղիքի պատին ամրանալու համար և մշտապես շարժվում են սննդային զանգվածի հոսքին հակառակ՝ աղիքից դուրս չգալու համար:
Ասկարիդը չունի միջանկյալ տեր, այն անցնում է իր զարգացման հիմնական փուլերը մարդու օրգանիզմում:
1.png
Ասկարիդները ապրում են աղիներում, որտեղ և տեղի է ունենում նրանց բեղմնավորումը (1): Էգը օրական դնում է մինչև 200 հազար ձու, որոնք կղանքի հետ ընկնում են արտաքին միջավայր (2): Բարենպաստ պայմաններում 23 շաբաթվա ընթացքում ձվերում զարգանում են թրթուռներ (3): Թրթուռ պարունակող ձուն կարող է ընկնել մարդու օրգանիզմ և անցնել աղիներ (4), օրինակ՝ վատ լվացած բանջարեղենի կամ կեղտոտ ձեռքերի հետ: Արդյունքում աղիներում թրթուռը դուրս է գալիս ձվից (5), անցնում աղիքի պատի միջով, թափանցում է արյան մեջ և արյան հոսքով հասնում է թոքերին (6): Այստեղից թրթուռը շնչառական ուղիներով անցնում է բերանի խոռոչ, որտեղից և կուլ է գնում (7)՝ ընկնելով ստամոքս, իսկ հետո՝ աղիք: Աղիներում այն դառնում է սեռահասուն որդ և կրկին կատարվում է բազմացում (1):
 
Սրատուտը ևս հանդիսանում է կլոր որդերի մակաբույծ ներկայացուցիչ: Սրատուտով հիմնականում վարակվում են երեխաները:

հարցեր և առաջադրանքներ

1․ Թվարկեք 4- 5  քորդավոր կենդանի

Ձի

Արծիվ

Ձուկ

Գորտ

Կրիա

2․ Ներկայացնել Նշտարիկի մարսողությունը և շնչառություն

Սննդի ընդունում – Նշտարիկն ունի երկարաշարժ խողովակաձև կլանիչ (ֆարինգս), որը գտնվում է մարմնի ներքևի հատվածում։ Այն դուրս է գալիս մարմնից և օգտագործվում է սնունդը կլանելու համար։

Ներքին մարսողություն – Սնունդն անցնում է ճյուղավորված աղիք, որտեղ կատարվում է քիմիական մարսողությունը։

Սնուցիչների ներծծում – Մարսված սնունդը ներծծվում է ուղիղ բջիջների կողմից, քանի որ նշտարիկն արյան շրջանառության համակարգ չունի։

Թափոնների հեռացում – Չմարսված մնացորդները դուրս են մղվում նույն բացվածքով, որով սնունդն ընդունվել էր։

Փոխանակում – Թթվածինը ներթափանցում է բջիջներ ընդհանուր դիֆուզիայի միջոցով։

Ածխաթթու գազի հեռացում – Այն նույնպես դուրս է մղվում դիֆուզիայի միջոցով։

Կախվածություն միջավայրից – Քանի որ շնչառությունը կատարվում է մաշկով, նշտարիկն ապրում է խոնավ կամ ջրային միջավայրում՝ չորացումից խուսափելու համար։

3․ Ներկայացնել Նշտարիկի արտաթորությունը և սեռական օրգանները

Արտաթորություն

Նշտարիկի արտաթորությունը իրականացվում է պրոտոնեֆրիդիումային համակարգի միջոցով, որը կազմված է արտաթորիչ խողովակներից և «բոցավոր բջիջներից»։

Բոցավոր բջիջներ – Սրանք ունեն մտրակավոր կառուցվածք, որոնք շարժվելով օգնում են մետաբոլիտների (նյութափոխանակության արգասիքների) դուրսբերմանը։

Արտաթորիչ խողովակներ – Բոցավոր բջիջները միացած են խողովակների հետ, որոնք անցնում են նշտարիկի մարմնով և բացվում են արտաթորիչ ծակոտիներով։

Արտաթորանքի դուրսբերում – Մարմնի հեղուկից թափոնները հավաքվում են բոցավոր բջիջների միջոցով, անցնում խողովակներով և հեռացվում մարմնից։

Արական օրգաններ – Ներկայացված են սերմնարաններով (որտեղ զարգանում են սպերմատոզոիդները) և սերմնատար խողովակներով։

Իգական օրգաններ – Պարունակում են ձվարաններ, որտեղ ձևավորվում են ձվաբջիջները։

Բազմացման եղանակները

Նշտարիկները կարող են բազմանալ երկու եղանակով՝

Սեռական ճանապարհով – Երկու նշտարիկներ զուգավորվում են և փոխանակվում սպերմատոզոիդներով, որից հետո յուրաքանչյուրը բեղմնավորված ձվաբջիջներ է ձվադրում։

Ասեքսուալ (վերարտադրություն բաժանմամբ) – Եթե նշտարիկը կտրվի երկու մասի, ապա յուրաքանչյուր կեսը կարող է վերականգնել բացակայող մասը՝ առաջացնելով նոր անհատ։

Այսպիսով, նշտարիկը բնութագրվում է յուրահատուկ արտաթորիչ համակարգով և ունի երկու տեսակի բազմացման մեխանիզմ՝ սեռական և անսեռ։

4․ Ներկայացնել Նշտարիկի նյարդային համակարգը և զգայարանները

նշտարիքի համագարգ

Գլխային գանգլիում (նյարդային հանգույց) – Գտնվում է մարմնի առջևի հատվածում և համարվում է նշտարիկի «ուղեղը»։ Այն կարգավորում է օրգանիզմի շարժումները և վարքագիծը։

Երկու հիմնական նյարդային լարեր – Գլխային գանգլիումից դուրս են գալիս երկու երկար նյարդային լարեր, որոնք ձգվում են մարմնի երկայնքով։

Կողային նյարդային ճյուղեր – Գլխավոր նյարդային լարերից կողմնային ճյուղեր են դուրս գալիս, որոնք կապ հաստատում են մարմնի տարբեր հատվածների հետ։

Ռեֆլեքսային ռեակցիաներ – Նշտարիկի շարժումները հիմնականում պայմանավորված են պարզ ռեֆլեքսներով, ինչպիսիք են լույսից խուսափելը կամ սննդի նկատմամբ ռեակցիաները։

Զգայարաններ

Աչքի բիծեր (օցելլի) – Գտնվում են մարմնի առջևի մասում և զգայուն են լույսի նկատմամբ, բայց չեն կարող ձևավորել իրական պատկեր։ Նշտարիկը հիմնականում խուսափում է լույսից և նախընտրում է մնալ մութ միջավայրում։

Քիմիական ընկալիչներ – Գտնվում են մաշկի մեջ և օգնում են նշտարիկին հայտնաբերել սնունդը և արձագանքել տարբեր քիմիական ազդակներին։

Հպման ընկալիչներ – Տեղակայված են ամբողջ մարմնի մակերեսին և օգնում են նշտարիկին զգալ շրջապատի առարկաները և արձագանքել հպումներին։