Get me outta here!

Պարզ մեխանիզմներ:

1․ Որոնք են պարզ մեխանիզմները: Ինչ պարզ մեխանիզմներ գիտեք:

լծակ, պտուտակ, սեպ:

2․ Ինչ նպատակով են օգտագործվում պարզ մեխանիզմները:

Պարզ մեխանիզմները հնարավորություն են տալիս ուժի մեծացման միջոցով հեշտացնել ծանր առարկաների բարձրացումը կամ տեղափոխումը։

3․ Ի՞նչ է լծակը:

Լծակը պարզ մեխանիզմ է, որը բաղկացած է կոշտ ձողի կամ ձողի նման կառույցից, որը պտտվում է հենակետի (հենման կետի) շուրջ։ Այն օգտագործվում է ուժը մեծացնելու կամ դրա ուղղությունը փոխելու համար։

4․ Ի՞նչն են անվանում ուժի բազուկ:

Ուժի բազուկը կամ պարզապես բազուկը լծակի հենակետից մինչև ուժի կիրառման կետը եղած հեռավորությունն է։

5․ Ինչպե՞ս կորոշեք ուժի բազուկը:

Ուժի բազուկը որոշվում է հետևյալ կերպ.

Սահմանում՝ Ուժի բազուկը որև է առանցքի կամ կետի նկատմամբ համարվում է այդ ուժի գործունեության գծից մինչև այդ առանցքը (կետը) քաշված ամենակարճ հեռավորությունը (որտեղ ամենակարճ ճանապարհը միշտ ուղղահայաց է):

բազուկի ուժ (L-նե)

6․ Ինչպիսի ազդեցություն են գործում ուժերը լծակի վրա:

Լծակի վրա ազդող ուժերը կարող են առաջացնել պտտող մոմենտ, որը կախված է՝

Ուժի մեծությունից (F-ից)

7․ Ո՞րն է լծակի հավասարաակշռության պայմանը:

Լծակը հավասարակշռված է, եթե դրան ազդող պտտող մոմենտները հավասար և հակառակ են:

8․ Չափահասն ու երեխան պետք է անցնեն գետակի վրայով՝ մեկը՝ աջ ափից ձախ, մյուսը՝ հակառակ ուղղությամբ: Երկու ափերին էլ կա մեկական տախտակ, որոնցից յուրաքանչյուրը մի փոքր կարճ է գետակի լայնությունից:

Ինչպե՞ս կանցնեն գետակը չափահասն ու երեխան:

Քանի որ երկու ափերին կա մեկական տախտակ, որոնք առանձին-առանձին չեն բավականացնում գետը անցնելու համար, ապա հնարավոր լուծումը դրանց միացնելն է։

9․ Օգտվելով նկարից՝  բացատրեք մկրատի  գործողությունը, որպես լծակ:Բացատրեք, թե ինչու մետաղաթերթ կտրելու  մկրատ և ակցան օգտագործելիս շահում ենք ուժի մեջ:

Քանի որ մենք սկզբից բռնելով մկրատի բռնակից միացնում ենք իրար երկու ծայրերը և կտրում տարբեր առարկաներ իրենց միջոցով։Մենք այստեղ փոքր ուժ գործադրելով անում ենք մեծը։

10․ Բերեք կենցաղում, տեխնիկայում և բնության մեջ լծակի կիրառման այլ օրինակներ:

Երբ որ մենք ավտոմեքենա ենք վարում մենք այդ հսկայական ավտոմեքենայի շարժումը կառավարում ենք մի փոքրիկ առաջ գնալու հարմարանքով,որին մեկ ոտքով սեխմում ենք և տեղաշարժում ատվոմեքենան։

11․ Դիտե՛ք նկարը. բեռը տեղափոխելը ո՞ր դեպքում է հեշտ տղայի համար: Ինչո՞ւ:

ուժը հավասարակշռում է այդ նկարում պատկերված մարդը որովհետև նրա մեջքին հենվում է այդ պարկը և նմանվում է լծակի։

12․ Ո՞ր դեպքերում և ի՞նչ նպատակով է օգտագործվում թեք հարթությունը:

Թեք հարթություն օգտագործվում է տարբեր նպատակներով, հիմնականում՝ ուժը կամ ծանրությունը փոխանցելու կամ թեթևացնելու համար։

Արշակունիների հաստատումը Հայոց գահին

Տասնամյա կամ Հայոց գահաժառանգության պատերազմը (54-64)

Հայաստանի նկատմամբ վերահսկողություն հաստատելու հռոմեա-պարթևական պայքարը կողմերից ոչ մեկին վերջնական հաղթանակ չբերեց: Մինչ Հռոմեական կայսրությունը փորձում էր Հայաստանում իր ազդեցությունը պահպանել դրածո թագավորների միջոցով, Պարթևստանը հրաժարվեց Հայաստանի նվաճման ծրագրերից՝ փոխարենը որդեգրելով հայերի հետ համագործակցելու քաղաքականություն: Սա հանգեցրեց հայ-պարթևական փոխշահավետ դաշինքի 50-ական թվականների սկզբին, երբ պարթևական գահին բարձրացավ Վաղարշ I-ը (51-79): Վերջինս ստեղծեց այսպես կոչված «Անդրեփրատյան համադաշնությունը», որին հարում էր նաև հայոց ավագանին: Հայ-պարթևական համաձայնությամբ Մեծ Հայքի գահը հանձնվեց Վաղարշ արքայի եղբորը՝ Տրդատին: Վերջինս ժամանեց Հայաստան: Արտաշատն ու Տիգրանակերտը հոժարությամբ հանձնվեցին նրան: Հռադամիզդը, որն այդ ժամանակ հայոց գահակալն էր, պարտություն կրելով, փախավ Վիրք:

Մեծ Հայքում շուրջ 40 տարի հաստատված հռոմեական գերակայությունը հարցականի տակ էր դրվել։ Այդ ժամանակ Հռոմի կայսրն էր Ներոնը (54-68), որը փորձում էր ամեն կերպ փրկել իրավիճակը։ Նա կարևորում էր ոչ այնքան Հայաստանի նվաճումը, որքան այն, որ հակառակորդ Պարթևական պետությանը թույլ չտրվեր հասնել դրան: Բայց ապարդյուն. Հայաստանը հաստատապես պարթևական կողմնորոշում ուներ՝ կայուն պետականություն ստեղծելու նպատակով։ Պատերազմն անխուսափելի էր:

Սկսված պատերազմը, որը տևեց տասը տարի (54-64), իր գագաթնակե տին հասավ մասնավորապես 58-63 թվականներին: Հաջողությունն ուղեկցում էր մերթ հռոմեական, մերթ հայ-պարթևական ուժերին: Հռոմեական զորքերի գլխավոր հրամանատար Գնեուս Կորբուլոնը 58 թվականի ամռանը ներխուժեց Հայաստան, հիմնահատակ կործանեց և կողոպտեց Արտաշատ մայրաքաղաքը, բայց շուտով ստիպված եղավ հեռանալ Ասորիք: Դրանից անմիջապես հետո հայ-պարթևական զորքերը ռազմակալեցին Հայաստանը՝ մաքրելով այն հռոմեական կայազորներից: Վաղարշ արքան Մծբին քաղաքում Տրդատին թագադրեց արքայական խույրով, որն օրինավորված էր Նպատի Աշխարհաժողովով:

Տրդատ I-ի գահակալումը

Տրդատի՝ հայոց արքա դառնալը կրկին սրեց իրավիճակը: Վաղարշ I-ը, ցանկանալով խուսափել հետագա հարձակումներից, փորձում էր խաղաղ ճանապարհով լուծել Հայաստանի հարցը: Սկսվեցին բանակցությունները, սակայն Ներոնը որոշել էր նվաճել Հայաստանը և վերածել նահանգի: 62 թվականին հռոմեական մի նոր բանակ հատեց Հայաստանի սահմանը՝ այս անգամ զորավար Լուկիուս Պետուսի գլխավորությամբ: Հռոմեական զորքերին ընդառաջ շարժվեցին հայ-պարթևական մեծաքանակ զորքերը։ Պետուսի բանակը մի քանի ճակատամարտերում ջախջախվեց և ստիպված էր նահանջել: Սակայն վճռական գործողությունները տեղի ունեցան Արածանիի ափին՝ Հռանդեա բնակավայրի մոտ: Հռոմեական զորքը շրջափակվեց հայ-պարթևական զորքերի կողմից ինչը ստիպեց հուսալքված Պետուսին իր ողջ բանակով անձնատուր լինել հակառակորդի ողորմածությանը։ Զինաթափված հռոմեական լեգեոններն անցկացվեցին անարգանքի լծի տակով։ Պատերազմն այլևս չվերսկսվեց։ Հռանդեայում ձեռք բերված համաձայնությունը վերահաստատվեց 64 թվականին՝ Տրդատ I-ի և Կորբուլոնի միջև նույն Հռանդեայում կնքված դաշնագրով: Այս անգամ Ներոն կայսրը համաձայնեց փոխզիջման տարբերակին. Տրդատը հաստատվում էր Հայոց գահին, սակայն անձամբ պետք է գնար Հռոմ՝ Ներոնի ձեռքից թագը ստանալու համար: Մեծ շքախմբով Հռոմ մեկնած Տրդատը վերադարձավ 66 թ.՝ արդեն որպես Հայաստանի օրինավոր թագավոր: Հռոմի կայսրը նաև Արտաշատը վերականգնելու համար զգալի գումար և մի խումբ արհեստավորներ էր տրամադրել։ Տրդատը վերակառուցեց երկրի ավերված տնտեսությունը, վերականգնեց Արտաշատ մայրաքաղաքը և զարգացրեց ներքին ու արտաքին առևտուրը:

Այսպիսով՝ Հայաստանի նկատմամբ վերահսկողության համար Հռոմի և Պարթևաստանի միջև գրեթե հարյուրամյա մրցակցությունն այլ ելք ունեցավ։

Թե՛ Հռոմը, թե՛ Պարթևստանը, չկարողանալով նվաճել Հայաստանը, ստիպված եղան ճանաչել Հայաստանի պետական ինքնիշխանությունը և հանդես գալ որպես դրա համատեղ երաշխավորներ: Տրդատ I-ի գահ բարձրանալով՝ Հայաստանում սկզբնավորվեց պարթև Արշակունիների հայկական ճյուղը։ Արքայական իշխանության փոխանցումը, սակայն, դեռ ժառանգական չէր:

Հայ Արշակունիների ժառանգական իշխանության հաստատումը

Ներոնը և նրա հաջորդները Հայաստանի նկատմամբ դրսևորեցին չափավոր քաղաքականություն՝ փորձելով պահպանել այն որպես չեզոք պատվար հյուսիսկովկասյան տափաստանների քոչվորների և պարթևների արշավանքների դեմ։ Տրայանուսի օրոք տեղի ունեցավ քաղաքականության կտրուկ փոփոխություն: Նա փորձեց խախտել «Հռանդեայի համաձայնությունը» և Հայաստանին պարտադրել հռոմեական լիակատար վերահսկողություն: 114 թ. Տրայանուսը ներխուժեց Հայաստան՝ նպատակ ունենալով Հայոց թագավորությունը վերածել հռոմեական նահանգի: Հռոմեական նահանգի վերածված Հայաստանը, սակայն, շուտով վերականգնեց նախկին կարգավիճակը: Տրայանուսին հաջորդած նոր կայսրը ճանաչեց Մեծ Հայքի թագավորության անկախությունը։ Հռոմեական զորքերը դուրս բերվեցին Հայաստանից, և գահ բարձրացավ Հռոմի կողմից ճանաչված Վաղարշ I-ը (117-140): Նոր արքան աչքի ընկավ շինարարական աշխատանքներով: Կառուցվեցին և վերակառուցվեցին մի շարք քաղաքներ: Վերակառուցված քաղաքներից էր Վարդգեսավանը, որը կոչվեց Վաղարշապատ:

Սակայն ո՛չ Հռոմը, ո՛չ էլ Պարթևստանը չէին հրաժարվել Հայաստանը վերջնականապես նվաճելու և իրենց տիրույթներին միավորելու մտքից: Պատահական չէ, որ հաջորդ տասնամյակներում պարբերաբար խախտվում էր «Հռանդեայի համաձայնությունը», և Հայաստանում հաջորդաբար նշանակվում էին մերթ պարթևներին, մերթ հռոմեացիներին ցանկալի արքաներ: Ի վերջո Հայոց գահը, Հռոմի համաձայնությամբ, անցավ Վաղարշ II-ին (186-198)։ Վերջինս Հռոմի հետ վարում էր ճկուն և հեռատես քաղաքականություն, շնորհիվ որի հռոմեական կայազորը դուրս բերվեց երկրից։ Հռոմը նույնիսկ ֆինանսական օգնություն ցուցաբերեց Վաղարշ II-ին, որպեսզի օգներ հզորացնել հայկական բանակը: Բանն այն է, որ նա ձգտում էր պաշտպանել երկիրը և կայսրության արևելյան գավառները լեռնային ցեղերի կրկնվող արշավանքներից: Այս ցեղերից մեկի դեմ պատերազմում Վաղարշ II-ի մահից հետո գահ բարձրացավ նրա որդին՝ Խոսրով I-ը (198-215): Հայաստանում հաստատվեց Արշակունիների թագավորական հարստությունը: Այդպիսով՝ Վաղարշ II-ից և Խոսրով I-ից սկիզբ է առնում հայ Արշակունիների ժառանգական իշխանությունը Հայաստանում:

Հարցեր և առաջադրանքներ․

1․ Ներկայացրո՛ւ: Ե՞րբ կնքվեց Հռանդեայի դաշնագիրը և ի՞նչ էր այն ենթադրում:

Հռանդեայում ձեռք բերված համաձայնությունը վերահաստատվեց 64 թվականին՝ Տրդատ I-ի և Կորբուլոնի միջև նույն Հռանդեայում կնքված դաշնագրով:

2․ Բացատրի՛ր: Ինչո՞վ էր կարևոր հայ ավագանու կողմից սոցիալական և իշխանական կառույցների պահպանման պատասխանատվությունը ստանձնելը:

Վերջինս ստեղծեց այսպես կոչված «Անդրեփրատյան համադաշնությունը», որին հարում էր նաև հայոց ավագանին:

3․ Վերլուծի՛ր: Ի՞նչ միջոցների էր դիմում Հռոմը՝ Հայաստանի դիմադրությունն ընկճելու և իր գերակայությունը պահպանելու համար:

Մեծ Հայքում շուրջ 40 տարի հաստատված հռոմեական գերակայությունը հարցականի տակ էր դրվել։ Այդ ժամանակ Հռոմի կայսրն էր Ներոնը (54-68), որը փորձում էր ամեն կերպ փրկել իրավիճակը։ Նա կարևորում էր ոչ այնքան Հայաստանի նվաճումը, որքան այն, որ հակառակորդ Պարթևական պետությանը թույլ չտրվեր հասնել դրան:

4․ Ինչո՞ւ թե՛ Հռոմին, թե՛ Պարթևստանին ձեռնտու չէր Հայաստանում արքայական իշխանության փոխանցման ժառանգական կարգը:

Թե՛ Հռոմը, թե՛ Պարթևստանը, չկարողանալով նվաճել Հայաստանը, ստիպված եղան ճանաչել Հայաստանի պետական ինքնիշխանությունը և հանդես գալ որպես դրա համատեղ երաշխավորներ: Տրդատ I-ի գահ բարձրանալով՝ Հայաստանում սկզբնավորվեց պարթև Արշակունիների հայկական ճյուղը։ Արքայական իշխանության փոխանցումը, սակայն, դեռ ժառանգական չէր:

5․ Ինչպե՞ս էր աշխատում «Հռանդեայի համաձայնությունը», ե՞րբ էին կողմերը խախտում այն և ե՞րբ կրկին վերականգնում:

Տրայանուսի օրոք տեղի ունեցավ քաղաքականության կտրուկ փոփոխություն: Նա փորձեց խախտել «Հռանդեայի համաձայնությունը» և Հայաստանին պարտադրել հռոմեական լիակատար վերահսկողություն: 114 թ. Տրայանուսը ներխուժեց Հայաստան՝ նպատակ ունենալով Հայոց թագավորությունը վերածել հռոմեական նահանգի:

6․ Ինչպե՞ս հաջողվեց հայոց ավագանուն Հայաստանում վերականգնել թագավորությունը:

7․ Պատկերացրո՛ւ, որ դու Տրդատ I արքայի խորհրդատուն ես և պետք է Տրդատին խորհուրդ տաս, թե ինչպես արձագանքի Հռոմի կայսր Ներոնի առաջարկին. գնա՞լ Հռոմ և նրանից ստանալ թագը, թե՞ մնալ Հայաստանում և շարունակել պայքարը: Ինչպե՞ս կհիմնավորես Տրդատի Հռոմ մեկնելու անհրաժեշտությունը:

Ըստ քեզ՝ ի՞նչ ընթացք կարող էին ունենալ հայ-հռոմեական հարաբերությունները, եթե Տրդատ արքան մերժեր Ներոնի առաջարկն ու շարունակեր պատերազմը:

Ես խորհորդ կտայ Տրդատ I-ին, որպեսզի նա մնար Հայաստանում և շարունակել պայքարել

Մակաբույծ որդերի բազմազանությունը

Այս դասի բոլոր ներկայացուցիչները մակաբույծներ են և ապրում են այլ կենդանիների՝ ողնաշարավորների և անողնաշարավորների մարմնում՝ սնվելով նրանց հաշվին: Ունեն լավ զարգացած հարմարանքներ տիրոջ մարմնին կպնելու համար՝ ծծաններ, փշեր, կեռիկներ և այլն: Սեռական համակարգը լավ զարգացած է, ունեն տերերի փոխման բարդ կենսական փուլեր:
Այս դասի ներկայացուցիչն է լյարդի ծծանը: Այն ունի 34 սմ երկարությամբ տերևանման մարմին, որի առջևի մասում գտնվում է բերանը: Փորի կողմում գտնվում է փորային ծծանը, որով որդը ամրանում է տիրոջ օրգանիզմին:
stock-photo-fasciola-hepatica-liver-fluke-72615004.jpg
Լյարդի ծծանը ապրում է եղջերավոր անասունների, ինչպես նաև մարդու լյարդում ու լեղապարկում: Սնվում է լյարդի բջիջներով և արյունով: Ունի մարսողական համակարգ, սնունդը բերանից անցնում է կլան, որից հետո՝ ճյուղավորված աղի: Չմարսված սնունդը դուրս է բերվում բերանով:
Լյարդի ծծանի բազմացումը իրականանում է մի քանի փուլով, որոնք անցնում են տարբեր օրգանիզմներում:
Սեռական բազմացումը տեղի է ունենում հիմնական տիրոջ՝ անասունի կամ մարդու օրգանիզմում:
1. Բեղմնավորված ձուն ընկնում է աղիքներ և դուրս է գալիս կղանքի հետ:
Նրա հետագա զարգացումը տեղի է ունենում միայն ջրային միջավայր ընկնելու դեպքում:
2. Ջրում ձվից դուրս է գալիս թարթիչներով ծածկված թրթուռ: Այն թափանցում է փոքր լճախխունջի մարմնի մեջ, որն էլ հանդիսանում է լյարդի ծծանի համար միջանկյալ տեր:
razvitie-pechenochnogo-sosalschika-w931.png
3. Միջանկյալ տիրոջ մարմնում թրթուռը անցնում է զարգացման որոշակի փուլեր և արդյունքում կորցնում է թարթիչները, ձեռք է բերում պոչ և դուրս է գալիս խխունջի մարմնից:
4. Նորից ընկնելով ջրի մեջ՝ թրթուռը ակտիվորեն տեղաշարժվում է և, հասնելով ջրային բույսերին, ամրանում նրանց ու ծածկվում հաստ պատիճով՝ առաջացնելով ցիստ:
5. Ցիստը կարող է երկար ժամանակ պահպանել իր կենսունակությունը: Եթե ցիստը թափանցում է մարդու կամ անասունների մարսողական համակարգ ջրի կամ բույսերի հետ, այն շարունակում է զարգանալ:
Ստամոքսում ցիստի պատիճը քայքայվում է, և մակաբույծը թափանցում է լյարդ, որտեղ և հասնում է սեռահասուն վիճակի:
Ժապավենաձև որդերի դաս
Այս դասի ներկայացուցիչները մակաբույծներ են, որոնք ապրում են ողնաշարավորների աղիներում: Նրանց մարմնի չափերը տատանվում են 1 մմ-ից մինչև 30 մետր: Մարմինը ժապավենաձև է, ձգված, հաճախ բաժանված է լինում հատվածների: Մարմնի առջևում գտնվում է գլխիկը, որն ունի տիրոջ օրգանիզմին ամրանալու հարմարանքներ՝ ծծաններ, կեռիկներ և այլն: Գլխիկին հաջորդում է կարճ և չհատվածավորված վզիկը, որից աճում է մարմնի երկար և հատվածավորված մասը:
быч1.jpg
Ժապավենաձև որդերը չունեն մարսողական համակարգ, այն հետ է զարգացել էվոլյուցիայի ընթացքում: Այս կենդանիները սնվում են տիրոջ աղիներում եղած պատրաստի սննդանյութերով՝ ներծծելով դրանք մարմնի ամբողջ մակերեսով:
Այս դասի ներկայացուցիչներից է եզան երիզորդը: Այն ապրում է մարդու բարակ աղիներում, իսկ նրա միջանկյալ տերն են հանդիսանում խոշոր եղջերավոր անասունները: Հասուն որդի երկարությունը կարող է հասնել 10 մետրի: Գլխիկը ունի 4 ծծան, իսկ ժապավենաձև մարմինը կազմված է մոտ 1000 հատվածներից:
Մարմնի միջին մասում յուրաքանչյուր հատված ունի սերմնարաններ և ձվարան, որոնցում զարգանում են արական և իգական սեռական բջիջները: Մարմնի վերջին հատվածները պարունակում են արդեն բեղմնավորված ձվեր (տեղի է ունենում ինքնաբեղմնավորում):
1. Բեղմնավորված հատվածները պոկվում են մարմնից և կղանքի հետ ընկնում արտաքին միջավայր: Մեկ օրվա ընթացքում որդն անջատում է 57 հատվածներ, որոնցում պարունակվում է մոտ 2 մլն. ձու:
2. Խոտաբույսերի հետ միասին այդ ձվերը կարող են թափանցել խոշոր եղջերավոր անասունի ստամոքս, որտեղ ձվից դուրս է գալիս թրթուռը:
3. Թրթուռը անցնում է աղիներ, ծակում աղիքի պատը և արյան հոսքով տեղափոխվում մկաններ:
pic66.png
4. Մկաններում թրթուռը պատվում է թաղանթով և վեր է ածվում ֆինայի՝ հեղուկով լցված թափանցիկ բշտիկի, որի ներսում գտնվում են ապագա որդի գլխիկը և վզիկը:
5. Ֆինան կարող է թափանցել մարդու մարմին` վատ եփված կամ քիչ տապակված մսի հետ: Այդ դեպքում աղիներում ֆինայից դուրս է գալիս երիտասարդ որդը, որը կազմված է գլխիկից և վզիկից:
Այն ամրանում է աղիքի պատին և աճում՝ առաջացնելով սեռահասուն որդ:
Ժապավենաձև որդերի թվին են պատկանում նաև խոզի երիզորդըլայն երիզորդը և էխինոկոկը:
 
Էխինոկոկ: Էխինոկոկը ամենափոքր ժապավենաձև որդն է: Ապրում է շների բարակ աղիներում, իսկ արտազատված ձվերը լինում են այդ կենդանիների մաշկի վրա՝ մազածածկույթում: Մարդիկ վարակվում են շների և կատուների հետ  հաճախ շփվելիս, երբ ձվերը կեղտոտ ձեռքերից անցնում են բերանի խոռոչ, ապա աղիներ, հետո թոքեր, լյարդ կամ այլ օրգաններ:
Echinococcusgranulosus_04.jpg2355dc3f-5bd7-41ba-a4cd-7bbc09e50119Original.jpg
Կլոր որդերի տիպ
Կլոր որդերը, չնայած նրան, որ համարյա ամբողջությամբ մակաբույծ են, ունեն ավելի բարդ կառուցվածք, քան տափակ որդերը:
Մարդու ասկարիդի օրինակով դիտարկենք հիմնական կառուցվածքային և ֆունկցիոնալ տարբերությունները տափակ որդերից:
1. Կլոր որդերի մարմինը ունի երկարավուն խողովակի տեսք և հատվածավորված չէ:
2. Կլոր որդերի մոտ ձևավորվում է մարմնի առաջնային խոռոչը, որը գտնվում է մաշկամկանային ծածկույթի տակ և շրջապատում է ներքին օրգանները:
3. Մարմնի առաջնային խոռոչը լցված է ոչ թե պարենքիմայով, այլ հեղուկով:
4. Հեղուկը միջօրգանային տարածությունում կատարում է նյութերի փոխադրման դեր:
5. Նյարդային համակարգը կազմված է շուրջկլանային նյարդային օղակից և դրանից դուրս եկող նյարդային բներից, որոնք միանում են միմյանց գոտևորող բազմաթիվնյարդաթելերով:
6. Մարսողական համակարգը բաց տիպի է: Սկսվում է բերանային խոռոչով և ավարտվում հետանցքով, որից դուրս են գալիս սննդի չմարսված մնացորդները: Մարսողական բաց տիպի խողովակը ունի հետևյալ իրար հաջորդող բաժինները՝ բերան, կլան, աղի, հետանցք:
Աղիքից մարսված սննդանյութերը անցնում են մարմնի խոռոչ և այն լցնող հեղուկի միջոցով հասնում են այլ օրգաններին:

7. Կլոր որդերը մեծամասամբ բաժանասեռ են, և նրանց մոտ ուժեղ արտահայտված է սեռական դիմորֆիզմը կամ երկձևությունը՝ էգի և արուի միջև տարբերությունները:

8. Կլոր որդերը հիմնականում բազմանում են ձվադրությամբ, սակայն հայտնի են նաև կենդանածին տեսակներ:
9. Արտաթորության համակարգը համարժեք է տափակ որդերին, նույնպես բացակայում են արյունատար և շնչառական համակարգերը:
ot-glistov.jpg
0.png
Ասկարիդը ապրում է մարդու աղիներում և սնվում է կիսամարսված սննդանյութով: Ասկարիդները հասնում են մինչև 40 սմ երկարության: Նրանք չունեն հարմարանքներ աղիքի պատին ամրանալու համար և մշտապես շարժվում են սննդային զանգվածի հոսքին հակառակ՝ աղիքից դուրս չգալու համար:
Ասկարիդը չունի միջանկյալ տեր, այն անցնում է իր զարգացման հիմնական փուլերը մարդու օրգանիզմում:
1.png
Ասկարիդները ապրում են աղիներում, որտեղ և տեղի է ունենում նրանց բեղմնավորումը (1): Էգը օրական դնում է մինչև 200 հազար ձու, որոնք կղանքի հետ ընկնում են արտաքին միջավայր (2): Բարենպաստ պայմաններում 23 շաբաթվա ընթացքում ձվերում զարգանում են թրթուռներ (3): Թրթուռ պարունակող ձուն կարող է ընկնել մարդու օրգանիզմ և անցնել աղիներ (4), օրինակ՝ վատ լվացած բանջարեղենի կամ կեղտոտ ձեռքերի հետ: Արդյունքում աղիներում թրթուռը դուրս է գալիս ձվից (5), անցնում աղիքի պատի միջով, թափանցում է արյան մեջ և արյան հոսքով հասնում է թոքերին (6): Այստեղից թրթուռը շնչառական ուղիներով անցնում է բերանի խոռոչ, որտեղից և կուլ է գնում (7)՝ ընկնելով ստամոքս, իսկ հետո՝ աղիք: Աղիներում այն դառնում է սեռահասուն որդ և կրկին կատարվում է բազմացում (1):
 
Սրատուտը ևս հանդիսանում է կլոր որդերի մակաբույծ ներկայացուցիչ: Սրատուտով հիմնականում վարակվում են երեխաները:

ԽՐԻՄՅԱՆ ՀԱՅՐԻԿԻ ՕՐԵՐԻՑ ՄԻՆԸ

Խրիմյան Հայրիկը, Թիֆլիս գտնված ժամանակ, մի օր կանչել էր սովորականի նման զրույց
անելու, թե իր գրած ոտ<անավոր> կարդալու։ Պետք է ասեմ, որ շատ էր սիրում ոտանավոր
գրելը և իրեն նշանավոր բանաստեղծ էր համարում։
— Գիշերները քունս չի տաներ,— ասում էր, — սենյակում կշրջեմ, կծխեմ ու կգրեմ։
Մի պայծառ, գեղեցիկ առավոտ էր։ Մտա Թիֆլիսի առաջնորդարանը։ Նախասենյակում մի
խումբ խնդրատուներ էին կանգնած։ Նրանց միջից մի ծերունի տիրացու, որ ճանաչում էր ինձ,
առաջս կտրեց, խնդրեց, որ միջնորդեմ կաթողիկոսին` իրեն օգնելու։ Խոստացա․ ներս գնացի։
Արևը լցվել էր սենյակը, ու Հայրիկը Աստվածաշունչի նահապետներից մեկի նման
գահավորակին թիկնած` ծխում էր։ Քեֆը լավ էր, ու դեմքն էլ պայծառ՝ օրվա նման։ Չգիտեմ
ինչու քեֆի լավ ժամանակները նա սիրում էր ետ դառնալ, խոսել իր երիտասարդ
ժամանակից, անցած օրերից, Վարագա կյանքից։ Սիրուն, սրտաշարժ պատմություններ էր
անում զանազան մարդկանցից, որոնցից ոչ մեկից ես ոչ մի տեղեկություն չունեի։ Ես ինչքան
ձանձրույթով էի լսում նրա ոտանավորները, այնքան և ավելի հետաքրքրությամբ լսում էի
նրա տաղանդավոր զրույցները։
Պատմում էր, պատմում ու վերջը տխրությամբ ավելացնում․ «Ո՜վ գիտի, հիմա մեռեր են
ամենքը…»։ Բայց ավելի շատ ծիծաղաշարժ բաներ էր պատմում ու այնպես դուրեկան, այնպես
սրտալի ծիծաղում, որ միայն Հայրիկին էր հատուկ։
Այն օրը, որ ասում եմ, շատ զվարթ տրամադրություն ուներ։ Նա, առհասարակ շատ էր բաց
պահում իր դուռը։ Քիչ կպատահեր, որ մարդու մերժեր՝ ներս չթողներ։ Պատվիրել էր, որ
խնդրատուներին ներս թողնեին առանց արգելքի։ Խոսելու ժամանակ մին էլ տեսանք՝ մի
փոքրիկ, այսպես 10-11 տարեկան գիմնազիստ ներս մտավ, գլուխն արագ տմբացրեց,
չարաճճի գլուխ տվեց ու դիք կանգնեց դռան տակին։
Հայրիկի քեֆն ավելի բացվեց։
24
— Օ՜հ, բարով եկար,— ասավ,— ի՞նչ կուզես։
— Հայրի՛կ, ինձ ուսումնարանից դուրս են անում։
— Քեզի ուսումնարանեն դուրս կանե՞ն։
— Այո՛, Հայրի՛կ։
— Ինչպե՞ս կարելի է, որ քեզի դուրս անեն։
— Դուրս են անում, Հայրի՛կ։
— Ո՞վ է դուրս անում։
— Դիրեկտորը։
— Ինչու՞։
— Ասում է՝ փողը բեր։
— Է՛հ, դու ալ չունի՞ս։
— Չէ՛, Հայրի՛կ, իմ հայրը մեռած է, մայրս․․․,— երեխան սկսեց իր պատմությունը։
— Մո՛տ եկ, տեսնեմ։
Երեխան մոտեցավ։
— Է՛հ, հետո լավ կսովորի՞ս դասերդ։
— Լավ եմ սովորում, Հայրի՛կ,— և երեխան նորից սկսեց մի պատմություն, թե ինքն ինչ
առարկայից ինչ է ստացել և այլն։
— Լա՛վ, լա՛վ, դու ալ Հայրիկի պես շատախոս եղեր ես։ Հապա չըսի՞ր, որ կերթամ Հայրիկին
կըսեմ։
— Ասեցի, Հայրի՛կ։
— Լավ ըրեր ես։ Ինչքա՞ն կուզեն։
Չեմ հիշում ինչքան ասավ երեխան, Հայրիկը ձեռքը տարավ կողքին դրած բանի տակը,
փողը հանեց, տվեց իրեն ու զանգահարեց։ Ներս մտավ վարդապետը։
— Ծո՛, տարե՛ք, նշանակեցե՛ք, որ ասոր ուսման վճարը Հայրիկը պիտի տա, որ դիրեկտոր
ալ չարձակի ուսումնարանեն․․․ Սրան տարան։ Ներս մտավ մի գաղթական կին` սևերում
փաթաթված։
— Հայրի՛կ, ամուսինս սպանվեց կոտորածին, հինգ երեխայով մնացեր եմ դռները․․․
— Հա՛, խե՛ղճ կին, այնպես ժամանակներ են, որ տղամարդիկ ալ հազիվ իրենց տունը
կպահեն, դու մի խեղճ կնիկ, ինչպե՞ս պիտի պահես ատքան երեխաները։
Կրկին ձեռքը տարավ <կողքին դրած> բանի տակը, հանեց սրան էլ փող տվեց․ ճամփա
դրավ։
Ներս մտավ իմ ծանոթ ծերունի տիրացուն։
— Հայրիկ, 40 տարի Ս․ Մինասի եկեղեցում, սուրբ տաճարում ծառայել եմ աստծուն, այժմ
քաղցած եմ․․․
25
— Անխե՛լք մարդ,— ընդհատեց Հայրիկը,— քեզի ո՞վ ըսավ 40 տ<արի> աստծուն ծառայես,
որ այսօր քաղցած մնաս, 40 տ<արի> եթե մի վաճ<առականի> ծառայեիր, այսօր կուշտ պիտի
ըլլայիր․․․— ու սկսեց ծիծաղել։— Է՛հ, աղեկ, կհոգանք։
Կրկին ձեռքը տարավ կողքի բանի տակից փող հանեց, տվեց իրեն ու զանգահարեց։ Եկան։
— Ծո՛, տարե՛ք, ըսե՛ք` ասոր թոշակ կապեն։
Եվ այսպես ամբողջ օրը։

թվականներ

6. Ըստ վերը նշված աղյուսակի ` գրիր քո և ձեր ընտանիքի անդամների ծննդյան տարեթվերը:

1000-900-50-9, 1000-900-50-9, 1000-000-80-4, 1000-900-80-6, 2000-10-2, 2000-10-6

6. Հետևյալ թվականները գրել տառերով
ա. 69, 1988, 357, 2968, 99, 3-րդ, 10-րդ:

Վաթսունինը, հազար-ինը-հարյուր-ութսունութ, երեք-հարյուր-հիսունյոթ, երկու-հազար-ինը-հարյուր-վաթսունութ, ինըսունինը, երրորդ, տասերրորդ։
բ.  I,II,III,IV,V,VI,VII,VIII,IX,X:

1 – Առաջին
2 – Երկրորդ
3 – Երրորդ
4 – Չորրորդ
5 – Հինգերորդ
6 – Վեցերորդ
7 – Յոթերորդ
8 – Ութերորդ
9 – Իններորդ
10 – Տասներորդ
7. Տրված բացարձակ թվականները արմատի կրկնությամբ և ածանցման միջոցով դարձնել բաշխական, նույնը դարձնել նաև դասական:
Մեկ-առաջին
չորս-չորրորդ
հինգ-հինգերորդ
ութ-ութերրորդ
ինը-իններորդ
տաս-տասերորդ
տասնինը-տասնիններորդ

բաշխական

Մեկական

չորսական

հնգական

ութական

իննական

տասնյակ

տասնիննական

8․Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.
ա) Մենք՝ ուսանողներս, այդ մասին լսում էինք (առաջի, առաջին) անգամ:

բ) Շուրջ (ութանասուն, ութսուն) դպրոցահասակ երեխաներ էին մասնակցում գարնանային այդ տոնախմբությանը։

գ) Փոքրիկը ձեռքում ամուր պահել էր (տաս, տասը) դրամ։

դ) Բողոքի երթին մասնակցում էին (հարուրավոր, հարյուրավոր) մարդիկ։

ե) Իմ տեղը երրորդ կարգի (երեսունչորրորդ, երեսունչորսերորդ) է:

զ) Երեխաներս սովորում են Երևանի (թիվ համար, թիվ) տասնչորս դպրոցում։

է) Այս տարի կայացավ հայերենագիտական միջազգային (VII–րդ, 7–րդ) գիտաժողովը։

ը) Բացարձակ գերազանցիկ լինելու համար Սոնային պակասում էր ընդամենը (զրո, զերո) ամբողջ հինգ տասնորդական տոկոս վարկանիշ։

   9․Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.

      ա) Իմ ուսապարկում մնացած խնձորները (երկու–երկուական, երկուական) բաժանեցի արշավականներին:

բ) Ես լավ եմ ճանաչում ձեր դասարանի երկու (գերազանցիկին, գերազանցիկներին

գ) Ինձ մոտ մնացել է երկու (տասնանոց, տասանոց) և երեք հինգանոց թղթադրամ:

դ) Ես չեմ վախենում (տասներեք, տասերեք) թվից, քանի որ ծնվել եմ ամսվա այդ օրը

ե) Շուտով ժամը (ինը, իննը) կլինի, իսկ դու դեռ պատրաստ չես դասի գնալու:

10. Գոյականների հատկանիշները արտահայտիր մեկ բառով:

Դրոշ, որ ունի երեք գույն- եռագույն
պատանի, որ տասնվեց տարեկան է-տասնվեցամյա
շենք, որ ունի չորս հարկ-չորսհարկանի
մարդ, որ ունի երկու երես, կեղծավոր է-երկներես
հրացան, որ ունի երկու փող-երկփողանի
մարդ, որ ունի միլիոններ-միլիոնատեր
աստղ, որ ունի հինգ թև- հնգաձև

 11. Դո՛ւրս գրել տեքստում եղած թվականները, որոշե՛լ գրության
ձևը (արաբական թվանշաններով, այբուբենի տառերով և այլն)։ Թվականները
գրել բառերով և նշե՛լ տեսակները։ Դո՛ւրս գրել նաև թվականներով
կազմված բառերը (գոյական, ածական)։

Զվարթնոց. Վաղարշապատի Ս. Գրիգոր. վաղ միջնադարի հայկական ճարտարապետության
հուշարձան Արարատյան դաշտում՝ Էջմիածնից 3 կմ հարավ։
Ըստ հայ պատմիչների վկայության և պահպանված հունարեն արձանագրության՝
կառուցել է Ներսես Գ Իշխանցի (Շինող) հայոց կաթողիկոսը, և նրա գահակալության
տարիներից էլ՝ 641-661, արտածվում է Զվարթնոցի կառուցման ժամանակը։
Ըստ Մովսես Կաղանկատվացու՝ Զվարթնոցը օծվել է 652-ին։ Թ. Թորամանյանի
կարծիքով շինարարությունը սկսվել է 643-ին և հիմնականում ավարտվել 652-ին։
Զվարթնոցը կանգուն է եղել մինչև X դ. վերջը. ավերման պատճառի մասին մեզ
հայտնի պատմական աղբյուրները լռում են։ Ըստ պեղված նյութերի՝ նախքան
Զվարթնոցը այստեղ եղել են հնագույն և IV-V դդ. կառույցներ։ Տեղանքի ցածրիկ,
շրջանաձև բլրակը պարագծով շրջապատված է յոթաստիճան բազմանիստ հենապատով
(բացի հարավարևմտյան մասից, ուր պալատն է)՝ կազմելով սալահատակ
պատվանդան, որի կենտրոնում կառուցվել է տաճարը։ 1905-ին Թ. Թորամանյանը
ստեղծեց Զվարթնոցի գիտական վերակազմությունը։ Ըստ պահպանված
հատակաձևի և այդ վերակազմության՝ կառույցի ծավալատարածական հորինվածքի
կորիզը քառակոնքն է, որը ցածում շրջապատված է երկհարկ պարարկյալ
սրահով (տրամագիծը՝ 35,75 մ), իսկ վերևում՝ կիպ պարփակված գլանային պատով։
Կիսագմբեթ, հիմնական առանցքներով խաչաձև տեղադրված 4 կոնքերը
միմյանց են կապվում բարդ կտրվածքի, զանգվածեղ, վերևում կամարակապ մայր
մույթերով՝ գմբեթակիր քառակուսին, որից անցումը թմբուկի բոլորակին իրականացված
է առագաստների միջոցով։ Կոնքերը, բացի արևելյանից, որը հոծ է և ամփոփում
է բեմը, իրենց ստորին մասում սյունակազմ են (6-ական սյուն, տրամագիծը՝
0,6 մ)։ Սյուներն ավարտվում են կողովաձև, խոյազարդ խոյակներով և
միմյանց կապվում կամարներով։
Ըստ «Հայկական սովետական հանրագիտարանի»

  • 3 → երեք (արաբական թվանշան, գրությամբ թվական)
  • 641-661 → վեց հարյուր քառասունմեկից վեց հարյուր վաթսունմեկ (արաբական թվանշան, ժամանակաշրջան)
  • 652 → վեց հարյուր հիսուներկու (արաբական թվանշան, տարեթիվ)
  • 643 → վեց հարյուր քառասերեք (արաբական թվանշան, տարեթիվ)
  • X դ. վերջը → տասներորդ դարի վերջը (հռոմեական թվանշան, դար)
  • IV-V դդ. → չորրորդ-հինգերորդ դարեր (հռոմեական թվանշան, դարեր)
  • 1905 → հազար ինը հարյուր հինգ (արաբական թվանշան, տարեթիվ)
  • 35,75 մ → երեսունհինգ ամբողջ յոթանասունհինգ մետր (արաբական թվանշան, չափման միավոր)
  • 0,6 մ → զրո ամբողջ վեց մետր (արաբական թվանշան, չափման միավոր)

Թվականներով կազմված բառեր՝

  • Վեց հարյուր քառասունմեկից վեց հարյուր վաթսունմեկ – թվական, ժամանակաշրջան
  • Վեց հարյուր հիսուներկու – թվական, տարեթիվ
  • Տասներորդ դարի վերջը – թվական, դար
  • Չորրորդ-հինգերորդ դարեր – թվական, դարեր
  • Հազար ինը հարյուր հինգ – թվական, տարեթիվ

Սրանք ցույց են տալիս տարբեր գրության ձևերը, ինչպես նաև նրանց տեսակները՝ տարեթիվ, դար, ժամանակաշրջան, չափման միավոր և այլն։

12. Գրե՛լ բառերով։
9, 12, 99, 50, 60, 70, 80, 100, 1938, II, III, IV։

  • 9 → ինը
  • 12 → տասներկու
  • 99 → իննսունինը
  • 50 → հիսուն
  • 60 → վաթսուն
  • 70 → յոթանասուն
  • 80 → ութսուն
  • 100 → հարյուր
  • 1938 → հազար ինը հարյուր երեսունութ
  • II → երկրորդ
  • III → երրորդ
  • IV → չորրորդ

Կարդում ենք․ լրագրողական նախագիծ

Հարցազրույցը վարում եմ մայրիկիս հետ։

Տիգրան- Մամ, ողջույն։

Մայրիկ-Բարև տղաս։

Տիգրան-Այսօր ես որպես լրագրող պետք է հարցազրույց վարեմ քեզ հետ։

Մայրիկ-Շատ բարի, ես պատրաստ եմ, սկսենք։

Տիգրան-Որ տարիքից ես սկսե՞լ ինքնուրույն ընթերցել ։

Մայրիկ-Ինքնուրույն սկսել եմ ընթերցել, երբ  տառաճանաչ դարձա, ընթերցում էի հեքիաթներ, շատ էի սիրում Թումանյանի հեքիաթները, կարդում էի նաև շատ սիրով ֆրանսիական ժողովրդական հեքիաթներն ու ուկրաինական ժողովրդական հեքիաթները։

Տիգրան-Իսկ ո՞ր ժանրի գրքերն են քեզ հիմա դուր գալիս։

Մայրիկ-Հիմա սիրով ընթերցում եմ դետեկտիվ ժանրի գրքեր,  ժամանակակից գրողների վեպեր։

Տիգրան-Ի՞սկ որն է վերջին կարդացածդ գիրքը։

Մայրիկ- Վերջին գիրքը Ջոան Հարրիսի <<Շոկոլադ>>-ն եմ ընթերցել, որի հիման վրա կա նաև ֆիլմ նկարականված,իսկ այժմ կարդում եմ Լուիզա Մել Օլքոթի <<Փոքրիկ Կանայք>> գիրքը։

Տիգրան-Իսկ ի՞նչ լեզվով ես գերադասում կարդալ։

Մայրիկ-Այդ երկու թվարկածս գրքերը՝ ռուսերեն, իսկ առհասարակ սիրում եմ ընթերցել գիրքն այն լեզվով, որ լեզվով որ հեղինակը գրել է։

Տիգրան-Իսկ արդյո՞ք դժվար չէ։

Մայրիկ- Ոչ ,հակառակը, ընթերցանությունը նպաստում է լեզվի զարգացմանը։

Տիգրան-Կնշե՞ս մի քանի այդպիսի գրքեր,որոնց բնօրինակն ես կարդացել։

Մայրիկ-Այո,իհարկե, օրինակ գերմաներեն լեզվով ընթերցել եմ Էրիխ Մարիա Ռեմարկի <<Երեք ընկերը>>,<<Հաղթական կամար>> , նաև այլ շատ ժամանակակից գրողների գրքեր թե՛ անգլերեն, թե՛ գերմաներեն, ռուսերեն։ Բայց մեկ է հայերեն  լեզվով ընթերցելն ամենահաճելին է։

Տիգրան-Իսկ ինչու՞։

Մայրիկ- Դե նախ մայրենի լեզվով ընթերցելն ուրիշ հաճույք է, բացի այդ մեր լեզուն հարուստ ու շքեղ է։

Տիգրան-Շատ շնորհակալությում մայրիկ։

Մայրիկ- Խնդրեմ, սիրով։

 

 

Եռանկյան անկյունների գումարը

Եռանկյունների անհայտ անկյունները գտնելու համար կարող ենք օգտագործել եռանկյան ներքին անկյունների գումարի հատկությունը, ըստ որի եռանկյան ներքին անկյունների գումարը միշտ 180° է։

Եռանկյուն 1
Տրված են 35° և 45°, գտնենք անհայտ անկյունը:

180°−(35°+45°)=180°−80°=100° 180° – (35° + 45°) = 180° – 80° = 100°

Անհայտ անկյունը 100° է։

Եռանկյուն 2
Տրված են 40° և 110°:

180°−(40°+110°)=180°−150°=30°180° – (40° + 110°) = 180° – 150° = 30°

Անհայտ անկյունը 30° է։

Եռանկյուն 3
Տրված են արտաքին անկյունները 120° և 110°:
Ներքին անկյունը B կլինի

180°−120°=60°180° – 120° = 60°

Եռանկյան մնացած անկյունները կլինեն

180°−(60°+110°)=180°−170°=10°180° – (60° + 110°) = 180° – 170° = 10°

Անհայտ անկյունը 10° է։

Եռանկյուն 4
Տրված են 30° և 90°:

180°−(30°+90°)=180°−120°=60°180° – (30° + 90°) = 180° – 120° = 60°

Անհայտ անկյունը 60° է։

Եռանկյուն 5
Տրված են 130° (արտաքին անկյուն) և 90°:
Ներքին անկյունը B կլինի

180°−130°=50°180° – 130° = 50°

Եռանկյան մնացած անկյունը

180°−(90°+50°)=180°−140°=40°180° – (90° + 50°) = 180° – 140° = 40°

Անհայտ անկյունը 40° է։

Եռանկյուն 6
Տրված են արտաքին անկյունը 40° և ներքին անկյունը 105°:

180°−105°=75°180° – 105° = 75°

Եռանկյան մյուս անկյունը

180°−(40°+75°)=180°−115°=65°180° – (40° + 75°) = 180° – 115° = 65°

Անհայտ անկյունը 65° է։

Եռանկյուն 7
Տրված է 70°: Քանի որ եռանկյունը հավասարասրուն է, մյուս անկյունները հավասար են:

(180°−70°)/2=110°/2=55°(180° – 70°) / 2 = 110° / 2 = 55°

Անհայտ անկյունները 55° և 55° են։

Եռանկյուն 8
Տրված է 50°, և եռանկյունը հավասարասրուն է, հետևաբար մյուս երկու անկյունները հավասար են:

(180°−50°)/2=130°/2=65°(180° – 50°) / 2 = 130° / 2 = 65°

Անհայտ անկյունները 65° և 65° են։

Եռանկյուն 9
Տրված է 125°:

(180°−125°)/2=55°/2=27.5°(180° – 125°) / 2 = 55° / 2 = 27.5°

Անհայտ անկյունները 27.5° և 27.5° են։

Флешмоб для учеников 6-8 классов

Напишите имя , фамилию , класс*
Tigran.Grigoryan@mskh.am Тигран, Григорян 7 класс
Выберите вашу школу*
Западная школа
Средняя школа
Восточная школа
Старшая школа
Южная школа
Северная школа
Колледж

1. Замените одним словом.

Жвачное животное с очень длинной шеей –Жираф

Какие животные носят еду на спине – ёжик

Хищная рыба с острыми зубами – акула

Дикая роза с ярко-красными ягодами -малина

2.Решите  шарады 

Я – травянистое растение
С цветком сиреневого цвета,
Но переставьте ударение,
И превращусь я в конфету․  Ирис

  Я – сборник карт; от ударения
Зависят два моих значения.
Хочу – преображусь в название
Блестящей, шелковистой ткани. Атлас 
3. Укажите, где предложения, а где словосочетания:

СТРЕКОЗЫ ПРИМЧАЛИСЬ. –предложения
ПРОЗРАЧНЫЕ СТРЕКОЗЫ. – словосочетания
ОСЕННИЕ ЛИСТЬЯ. – словосочетания
ЛИСТЬЯ ОПАЛИ. –предложения
БЕЖИТ РЕКА. –предложения
БЕГУЩИЙ МАЛЬЧИК.- словосочетания

4. Расположите синонимы в порядке усиления степени признака:

1)_ БОЛЬШОЙ, _ КОЛОССАЛЬНЫЙ, _ ГРОМАДНЫЙ;

2) _ ГЕНИАЛЬНЫЙ, _ СПОСОБНЫЙ, _ ТАЛАНТЛИВЫЙ;

3) _ ПРОТИВНЫЙ, _ОМЕРЗИТЕЛЬНЫЙ, _ НЕПРИЯТНЫЙ.

1)БОЛЬШОЙ → ГРОМАДНЫЙ → КОЛОССАЛЬНЫЙ
2) СПОСОБНЫЙ → ТАЛАНТЛИВЫЙ → ГЕНИАЛЬНЫЙ
3) НЕПРИЯТНЫЙ → ПРОТИВНЫЙ → ОМЕРЗИТЕЛЬНЫЙ

5.  Расставьте знаки препинания в предложениях так, чтобы во втором стало на одного человека меньше:

1) На вокзале Пётр встретил мать сестру брата своего товарища.

2) На вокзале Пётр встретил мать сестру брата своего товарища.

1) На вокзале Пётр встретил мать, сестру ,брата ,своего товарища.

2) На вокзале Пётр встретил мать, сестру ,брата своего товарища.

Решите ребусы

Подпись отсутствует

Подмышка, пуховик, локоть, каблук, юбочка, поворот, горошина, яблока, смородина, крот, ключница, шляпа

Կրճատ բազմապատկման բանաձևերի կիրառությունը

Կրկնեք կրճատ բազմապատկման բանաձևերը՝

(a+b)2 = a2+2ab+b2

(a−b)2=a2−2ab+b2

 a2−b2 = (a−b)(a+b)

a3 + b3 = (a + b) (a2 — ab + b2

a3—b3 = (a – b) (a2 + ab + b2)

(a+b)3 =a3+3a2b+3ab2+b3

(a—b)3 = a 3 — 3a2b + 3ab 2 — b 3

Առաջադրանքներ․

1)Արտահայտությունը գրեք բազմանդամի տեսքով․

ա)(a+7)2 =a2+14+49

բ)(3x-4y)2 =9x224xy+16y2

գ)(m-6)(m+6)=

դ)(5a+8b)(8b-5a)=

ե)(x+2)3 =

զ)(c-1)3 =

2)Արտահայտությունը ձևափոխե՛ք կատարյալ տեսքի բազմանդամի.

ա)3(x-y)2 =

բ)a2 + (3a-b)2 =

գ)(a-4)2 + a(a+8) =

դ)(a-c)(a+c)-(a-2c)2=

3)Պարզեցրե՛ք արտահայտությունը և հաշվե՛ք արժեքը․

ա)(a+3)2-(a-2)(a+2) , եթե a=-3

բ)(5a-10)2-(3a-8)2 +132a եթե a=-6

4)Արտահայտությունը գրեք բազմանդամի տեսքով․

ա)(y-4)2 =

բ)(7x+a)2 =

գ)(5c-1)(5c+1)=

դ)(3a+2b)(3a-2b)=

5)Հաշվի՛ր օգտվելով քառակուսիների տարբերության բանաձևից՝

ա)x2 — 9y2 =

բ)49m2 — n2 =

գ)25x2 — 49y2 =

դ)0.36m2 — 25n2 =

6)Արտահայտությունը ձևափոխե՛ք կատարյալ տեսքի բազմանդամի.

ա)(x+y)2 — (x-y)2 =

բ)(2m-n)2 — (m+2n)2 =

գ)(3n+2p)2 — (5p-2n)2 =

Skip to toolbar